Informacja dostępna cyfrowo   (*.DOCX 27kB)

     20 września 2020 r. minął rok od wejścia w życie ustawy o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami. Przepisy zawarte w tej regulacji mają na celu stworzyć osobom ze szczególnymi potrzebami czyli osobom z niepełnosprawnościami czy seniorom warunki do bardziej samodzielnego i komfortowego korzystania z budynków i usług administracji publicznej i innych podmiotów publicznych (np. szkół, instytucji kultury, palcówek służby zdrowia, pływalni).

Aby tak się stało, konieczne jest monitorowanie wdrażania jej przepisów i konsekwentne podejmowanie starań o zwiększanie dostępności. Rok od wejścia w życie ustawy warto przypomnieć, jakie zmiany już obowiązują, a jakie wkrótce wejdą w życie.

Poniżej znajdziecie Państwo kalendarium obowiązywania najważniejszych przepisów o dostępności. 

Obowiązujące przepisy

Od 20 września 2019 r. wszystkie podmioty publiczne muszą spełniać minimalne wymagania w zakresie trzech obszarów dostępności, o których mowa w art. 6 ustawy.

Dostępność architektoniczna

Podmioty publiczne muszą zapewnić:

• wolne od barier poziome i pionowe przestrzenie komunikacyjne budynków, czyli możliwość poruszania się po piętrach i pomiędzy piętrami,
• dostęp do wszystkich pomieszczeń, z wyłączeniem pomieszczeń technicznych w budynku,
• informację na temat rozkładu pomieszczeń w budynku, co najmniej w sposób wizualny i dotykowy lub głosowy - czyli umieścić w budynku np. schemat pomieszczeń, tyflomapę, infokiosk, które pomogą w szczególności osobie z niepełnosprawnością wzroku lub słuchu w lokalizacji pomieszczeń w budynku,
• wstęp do budynku osobie z psem asystującym,
• możliwość ewakuacji osobom ze szczególnymi potrzebami lub zapewnienie im innego sposobu ratunku (poprzez odpowiednie procedury i sprzęt, czy sygnalizację).

Dostępność cyfrowa

Podmioty publiczne są zobowiązane do przestrzegania ustawy z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych. Oznacza to, że muszą być one zgodne ze Standardem WCAG 2.1, czyli Web Content Accessibility Guidelines. Jest to opublikowany przez organizację W3C standard, który zawiera zbiór zasad, jakimi powinni kierować się twórcy stron internetowych, aby przygotowane przez nich strony były maksymalnie dostępne dla osób z różnymi niepełnosprawnościami.

Ustawa dotyczy w szczególności:

• umieszczenia na stronie danych teleadresowych podmiotu i linku do strony podmiotowej w Biuletynie Informacji Publicznej,
• umieszczenia na stronie narzędzi kontaktowych (np. formularzy, wideotłumacza języka migowego itp.),
• zapewnienie odpowiedniej nawigacji po stronie,
• umieszczenia na stronie deklaracji dostępności,
• zapewnienia na stronie dostępnych multimediów (czyli np. zawierających napisy),
• umieszczenia na stronie informacji dotyczących sytuacji kryzysowej,
• publikacji dostępnych dokumentów urzędowych oraz wzorów umów lub wzorów innych dokumentów przeznaczonych do zaciągania zobowiązań cywilnoprawnych.

Dostępność informacyjno-komunikacyjna

Podmioty publiczne muszą zapewnić:

• obsługę z wykorzystaniem poczty elektronicznej, SMS, MMS, strony internetowe lub przez wykorzystanie zdalnego dostępu online do usługi tłumacza przez strony internetowe i aplikacje,
• urządzenia do obsługi osób słabosłyszących, w szczególności pętli indukcyjnych,
• na stronie internetowej danego podmiotu informacje o zakresie jego działalności – w postaci elektronicznego pliku zawierającego tekst odczytywalny maszynowo, nagrania treści w polskim języku migowym oraz informacji w tekście łatwym do czytania Easy-To-Read (ETR),
• na wniosek osoby ze szczególnymi potrzebami, komunikacji z podmiotem publicznym w formie określonej w tym wniosku.

UWAGA: Jeśli ze względów np. technicznych lub prawnych, takich jak np. ochrona konserwatorska budynku w którym się mieści się podmiot nie może on zapewnić dostępności w zakresie określonym powyżej, musi zastosować dostęp alternatywny. Polega on np. na zmianie organizacyjnej obsługi klientów – np. przeniesieniu jej do pomieszczenia na parterze do którego nie prowadzą schody, lub zapewnianiu osobie ze szczególnymi potrzebami wsparcia innej osoby (np. pomoc przy wejściu na piętro, przetłumaczenie dokumentu, pomoc w komunikacji).

Praktyczne informacje dotyczące sposobu wdrożenia w podmiotach publicznych powyższych wymagań zostały ujęte w PORADNIKU znajdującym się na stronie internetowej Programu Dostępność Plus 

Przegląd prawa w zakresie zapewniania dostępności (art. 56)  

Do 20 września 2020 r. ministrowie kierujący działami administracji rządowej dokonali przeglądu prawa pod kątem zapewniania dostępności i przekazali informacje zawierające diagnozę ewentualnych problemów z dostępnością do ministra właściwego ds. rozwoju regionalnego, który dba o zapewnianie dostępności w sferze publicznej. Część przekazanych raportów zawiera propozycje zmiany przepisów. Informacje te zostaną przeanalizowane przez Radę Dostępności, która na ich podstawie wyda rekomendacje co do dalszych kroków, w tym ewentualne propozycje zmian legislacyjnych.

Koordynatorzy dostępności (art. 14)

Od 30 września 2020 r. w organach administracji rządowej i samorządowej, organach w kontroli państwowej i ochrony prawa oraz sadach i trybunałach powinni zostać wyznaczeni koordynatorzy dostępności. Oznacza to, że już teraz m.in. w urzędzie gminy, powiatu czy w sądzie osoba ze szczególnymi potrzebami będzie mogła poprosić koordynatora o pomoc w rozwiązywaniu problemów z brakiem dostępności do urzędu czy sądu i możliwości załatwienia swoich spraw urzędowych. Dane kontaktowe do koordynatora powinny znajdować się na stronie Biuletynu Informacji Publicznej podmiotu publicznego.  

Informacje pomocne przy wykonywaniu zadań koordynatora można znaleźć w Niezbędniku koordynatora oraz FAQ umieszczonych na stronie Programu Dostępność Plus.

Inne ważne przepisy (art.35, 42, 46,52):

• Organizatorzy transportu publicznego, przy udzielaniu zamówienia publicznego na wykonywanie publicznego transportu zbiorowego, muszą uwzględnić potrzeby osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej zdolności ruchowej w specyfikacji istotnych warunków zamówienia (art. 52)
• Urzędy gminy organizujące konkursy na inicjatywy z tzw. budżetu obywatelskiego muszą pamiętać, żeby podczas oceny projektów uwzględniać projektowanie uniwersalne (art. 42).
• Banki i instytucje bankowe mają obowiązek dostarczenia klientom ze szczególnymi potrzebami projektu umowy w formie nagrania audio, nagrania w Polskim Języku Migowym, wydruku w systemie Braille’a lub wydruku z wielkością czcionki wygodną do czytania (art. 46).
• Na podstawie przepisów ustawy utworzono Fundusz Dostępności, którego celem jest udzielanie pożyczek na dostosowanie budynków użyteczności publicznej oraz budynków mieszkalnictwa wielorodzinnego do potrzeb osób ze szczególnymi potrzebami. Obsługą Funduszu zajmuje się Bank Gospodarstwa Krajowego (art. 35).

Przepisy, które wejdą w życie w 2021 roku:

Zlecanie lub powierzanie zadań przez podmioty publiczne (art. 4 ust. 3)

Od 20 września 2021 r. jeśli podmiot publiczny chce:

• zlecić lub powierzyć realizację zadań publicznych finansowanych z udziałem środków publicznych
• udzielić zamówienia publicznego

podmiotom innym niż podmioty publiczne, musi określić w treści umowy (na realizację / powierzenie zadań lub umowy dotyczącej realizacji  zmówienia publicznego) warunki służące zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami w zakresie zlecanych zadań publicznych lub zamówień publicznych. Warunki te muszą odnosić się do minimalnych wymagań w zakresie dostępności (art. 6).

Certyfikacja dostępności dla przedsiębiorców i NGO (art. 15- 28)

Podmioty publiczne muszą spełniać wymagania z art. 6. Ustawa przewiduje także mechanizm, dzięki któremu dostępność będą mogły potwierdzić chętne przedsiębiorstwa i NGO. Obecnie trwają prace nad rozporządzeniem ustalającym wymagania wobec podmiotów, które będą mogły potwierdzać dostępność przedsiębiorstw i NGO oraz wydawać certyfikat dostępności. Rozporządzenie powinno być gotowe jeszcze w tym roku, aby na jego podstawie mógł być przeprowadzony nabór podmiotów uprawnionych do certyfikacji dostępności.

W II. kwartale 2021 r. planowane jest ogłoszenie przez ministra ds. rozwoju regionalnego naboru podmiotów certyfikujących dostępność. Podmioty wybrane w naborze będą wpisane do wykazu i uzyskają prawo do wydawania certyfikatów dostępności. Wykaz podmiotów uprawnionych do certyfikacji dostępności zostanie opublikowany w Biuletynie Informacji Publicznej Ministerstwa.

Raportowanie dostępności (art. 11)

Każdy podmiot publiczny (za wyjątkiem podmiotów wymienianych w art. 11 ust. 4 pkt 1) musi do 31 marca 2021 r., a następnie co kolejne 4 lata, sporządzić krótki raport o stanie zapewniania swojej dostępności. Wzór raportu będzie dostępny na stronie BIP ministerstwa właściwego ds. rozwoju regionalnego od stycznia 2021 r. Wypełniony raport trzeba opublikować na stronie BIP danego podmiotu (urzędu, szkoły, domu kultury, spółki wodociągowej, zarządu dróg miejskich itp.) lub stronie internetowej oraz przekazać do właściwego wojewody w ww. terminach.

Wnioski o zapewnienie dostępności i skarga na brak dostępności (art. 29-34)

Od 6 września 2021 r. każdy obywatel będzie mógł poinformować podmiot  publiczny o braku jego dostępności w wymiarze architektonicznym i informacyjno – komunikacyjnym (opisanych w art. 6), Osoby ze szczególnymi potrzebami lub ich przedstawiciele ustawowi będą mogli także złożyć wnioski i skargi, o których mowa w rozdziale 4 ustawy.

Jeśli osoba ze szczególnymi potrzebuje zapewnienia dostępności aby załatwić swoją sprawę urzędową w danym podmiocie publicznym lub skorzystać z jego usług będzie mogła złożyć wniosek o zapewnienie dostępności.

Natomiast jeśli:

1. pomimo wniesienia wniosku podmiot publiczny nie zapewni dostępności w przeciągu 14 dni i nie poinformuje, że potrzebuje na to więcej czasu,
2. podmiot publiczny poinformuje, że potrzebuje więcej czasu, ale nie zapewni dostępności (ma maksymalnie 2 miesiące na zapewnienie dostępności),
3. podmiot  publiczny odmówi zapewnienia dostępności (nawet jeśli zapewni dostęp alternatywny)

będzie można złożyć skargę na brak dostępności do Prezesa Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON). 

Na wniesienie skargi osoba ze szczególnymi potrzebami ma 30 dni od upływu terminu, w którym podmiot publiczny miał zapewniać dostępność po złożeniu ww. wniosku (14  dni, lub maksymalnie 2 miesiące). Wnosząc wniosek i skargę trzeba spełnić wymagania formalne np. podać dane kontaktowe, czy wskazać konkretne bariery, które utrudniły lub uniemożliwiły dostępność. Szczegółowe wymagania formalne opisano w art. 30 ust. 3 i art. 32 ust. 3 ustawy.